मुंबई : वाढत्या उन्हाच्या तीव्रतेमुळे नेत्ररोग तज्ज्ञांनी नागरिकांना डोळ्यांचे आरोग्य सांभाळण्याचा सल्ला दिला आहे. तापमानवाढीमुळे कोरड्या डोळ्यांची समस्या, डोळ्यांमध्ये लालसरपणा, जळजळ आणि बुबुळाच्या भागाला सूज येण्याचा धोका वाढतो. विशेषतः मधुमेह, उच्च रक्तदाब किंवा मॅक्युलर डीजनरेशन असलेल्या रुग्णांनी अधिक काळजी घेणे आवश्यक असल्याचे तज्ज्ञांचे मत आहे. माटुंगा येथील रेटिना तज्ज्ञ डॉ. आनंद सुब्रमण्यम यांच्या मते, वाढत्या तापमानाचा परिणाम केवळ माणसांवरच नाही, तर प्राणी आणि पक्ष्यांच्या आरोग्यावरही होतो.
सध्या वृद्ध रुग्णांमध्ये कोरड्या डोळ्यांचे सिंड्रोम, डोळ्यांचे लालसरपणा, आणि उप-कंजंक्टिव्हल रक्तस्त्राव (S-CH) यासारख्या समस्या वाढत आहेत. विशेषतः वयाशी संबंधित मॅक्युलर डीजनरेशनच्या रुग्णांमध्ये हा त्रास अधिक प्रमाणात दिसून येतो. डोळ्यांवरील दाबामुळे पांढऱ्या भागातील लहान रक्तवाहिन्या तुटल्यास उप-कंजंक्टिव्हल रक्तस्त्राव (S-CH) होतो. मॅक्युलर डीजनरेशनच्या उपचाराखालील रुग्ण, तसेच मधुमेह व उच्च रक्तदाब असलेल्या व्यक्तींमध्ये हा त्रास अधिक जाणवतो.
वाढत्या उष्णतेच्या पार्श्वभूमीवर नेत्ररोग तज्ज्ञांनी खालील उपाय सुचवले आहेत:
- थेट उन्हापासून बचाव: सकाळी ११ ते दुपारी ४ या वेळेत शक्यतो बाहेर जाणे टाळा.
- यूव्ही संरक्षणात्मक गॉगल्स वापरा: अल्ट्राव्हायोलेट किरणांपासून डोळ्यांचे संरक्षण करण्यासाठी सनग्लासेस, टोपी आणि छत्री वापरा.
- पुरेसे हायड्रेशन ठेवा: भरपूर पाणी प्या आणि चेहरा नियमित धुवा.
- कॉन्टॅक्ट लेन्सचा वापर टाळा: उन्हाळ्यात शक्यतो चष्मा वापरणे अधिक सुरक्षित आहे.
- डोळ्यांना विश्रांती द्या: स्क्रीन टाइम कमी करा आणि डोळ्यांवर ताण येणार नाही याची काळजी घ्या.
बॉम्बे हॉस्पिटल इन्स्टिट्यूट ऑफ मेडिकल सायन्सेसच्या व्हिट्रिओ-रेटिनल सर्जन, डॉ. कारोबी लाहिरी कौटिन्हो यांनी सांगितले की, उष्णतेमुळे शरीरातील पाण्याचे प्रमाण कमी होते, ज्यामुळे डोळ्यांतील ओलसरपणा कमी होतो. परिणामी, डोळे कोरडे पडणे, जळजळ, पाणी येणे आणि दृष्टी धूसर होणे यासारखे त्रास होऊ शकतात. अशा परिस्थितीत ल्युब्रिकंट आय ड्रॉप्स आणि जेलचा वापर करावा, तसेच डोळ्यांची स्वच्छता राखावी, असा सल्ला त्यांनी दिला. उन्हाच्या तीव्रतेमुळे कॉर्नियल फोटोकेरायटिस, मोतीबिंदू, मॅक्युलर डीजनरेशन आणि पापण्यांना सूज येण्याचा धोका वाढतो.
डॉ. चारुता मांडके (आर.एन. कूपर हॉस्पिटल, विलेपार्ले) यांनी सांगितले की, मार्च महिन्यात तापमान वाढल्याने कोरडेपणा, लालसरपणा, जळजळ आणि पाणी येणे यासारख्या समस्या वाढल्या आहेत. त्यामुळे कोणताही त्रास जाणवल्यास, स्वतः औषधे न वापरता त्वरित नेत्ररोग तज्ज्ञांचा सल्ला घ्यावा. राजावाडी रुग्णालयाच्या नेत्ररोग विभाग प्रमुख डॉ. जिगीशा शर्मा यांच्या मते, वाढत्या तापमानामुळे डोळ्यांचे कोरडेपणा आणि अ‍ॅलर्जीचे प्रमाण वाढले आहे.
उष्णतेमुळे होणारे डोळ्यांचे आजार आणि उपाय
✔ कोरडे डोळे: जळजळ, लालसरपणा आणि पाणी येणे यासारखी लक्षणे दिसल्यास त्वरित नेत्रतज्ज्ञांचा सल्ला घ्या.
✔ वारंवार येणारे डाग (स्टाय): उन्हामुळे डोळ्यांत संसर्ग होण्याची शक्यता वाढते, त्यामुळे वारंवार डोळे चोळणे टाळा.
✔ मोतीबिंदू व मॅक्युलर डीजनरेशन: विशेषतः वृद्धांमध्ये अधिक प्रमाणात दिसून येतात. डोळ्यांमध्ये कोणताही बदल जाणवल्यास तज्ज्ञांचा सल्ला घ्या.
डोळ्यांचे आरोग्य टिकवण्यासाठी महत्त्वाच्या सूचना
- भरपूर पाणी प्या: शरीराच्या प्रत्येक किलोग्रॅम वजनामागे ३५ मिली पाणी प्या.
- सकाळी ११ ते दुपारी ४ या वेळेत शक्यतो बाहेर जाऊ नका.
- सनग्लासेस, टोपी, कॅप आणि छत्रीचा वापर करा.
डोळ्यांसाठी ल्युब्रिकंट ड्रॉप्स वापरा. - डिजिटल स्क्रीनवर काम करताना २०-२०-२० नियम पाळा (प्रत्येक २० मिनिटांनी, २० सेकंदांसाठी, २० फूट अंतरावरील वस्तू पहा).
डोळ्यांना आराम देण्यासाठी कोल्ड कॉम्प्रेस आणि आईस पॅकचा वापर करा. - डोळ्यांना वारंवार हात लावणे आणि घासणे टाळा.
- अल्कोहोल आणि धूम्रपानाचे प्रमाण कमी ठेवा.
“उन्हाळ्यात डोळ्यांची विशेष काळजी घेणे अत्यावश्यक आहे. डोळ्यांच्या कोणत्याही तक्रारीकडे दुर्लक्ष करू नका आणि गरज भासल्यास त्वरित नेत्ररोग तज्ज्ञांचा सल्ला घ्या.”
– डॉ. आनंद सुब्रमण्यम, रेटिना तज्ज्ञ
सध्या वाढत्या उष्णतेमुळे डोळ्यांच्या तक्रारी मोठ्या प्रमाणात वाढत आहेत. त्यामुळे योग्य काळजी घेतल्यास डोळ्यांच्या आरोग्यावर होणारा दुष्परिणाम टाळता येईल. डोळ्यांची स्वच्छता, हायड्रेशन आणि सुरक्षा यावर लक्ष केंद्रित करणे अत्यंत महत्त्वाचे आहे.
Leave a Reply