इटलीतील प्रसिद्ध दैनिक ‘इल फोग्लिओ’ ने जगातील पहिल्या संपूर्णपणे कृत्रिम बुद्धिमत्तेने (AI) तयार केलेल्या वृत्तपत्राची आवृत्ती प्रकाशित केली असल्याचा दावा केला आहे. हा उपक्रम एक महत्त्वपूर्ण प्रयोग म्हणून सादर केला गेला असून, पत्रकारितेवर आणि दैनंदिन जीवनावर एआय तंत्रज्ञानाचा प्रभाव कसा पडतो, याचा अभ्यास करण्याचा त्याचा उद्देश आहे.
‘इल फोग्लिओ’ या उदारमतवादी वृत्तपत्राने महिनाभर चालणाऱ्या एका विशेष प्रयोगांतर्गत ‘इल फोग्लिओ एआय’ या चार पानांच्या विशेष आवृत्तीची निर्मिती केली आहे. ही आवृत्ती वृत्तपत्राच्या नियमित ब्रॉडशीटमध्ये समाविष्ट करण्यात आली असून, मंगळवारपासून ती वृत्तपत्र विक्रेत्यांकडे तसेच ऑनलाइन स्वरूपात वाचकांसाठी उपलब्ध आहे.
या अभिनव उपक्रमाबाबत बोलताना वृत्तपत्राचे संपादक क्लॉडिओ सेरासा यांनी स्पष्ट केले की, “हे जगातील पहिले असे वृत्तपत्र असेल, जे पूर्णपणे एआयच्या सहाय्याने तयार करण्यात आले आहे.” या विशेष आवृत्तीतील लेख, मथळे, उपशीर्षके आणि विडंबनात्मक मजकूर हे सर्व फक्त कृत्रिम बुद्धिमत्तेने लिहिलेले आहेत. या प्रयोगामध्ये मानवी पत्रकारांची भूमिका केवळ एआयला प्रश्न विचारणे आणि त्याच्या उत्तरांचे परीक्षण करणे एवढीच मर्यादित राहणार आहे, असेही सेरासा यांनी सांगितले.
गेल्या काही वर्षांमध्ये अनेक आंतरराष्ट्रीय वृत्तसंस्थांनी पत्रकारितेत एआयच्या वापराबाबत विविध प्रयोग सुरू केले आहेत. काही दिवसांपूर्वी ‘द गार्डियन’ या ब्रिटिश वृत्तपत्रानेही बीबीसी न्यूजच्या वैयक्तिकृत कंटेंटसाठी एआयचा वापर होणार असल्याचे वृत्त दिले होते.
‘इल फोग्लिओ एआय’ या विशेष आवृत्तीतील प्रमुख लेखांमध्ये अमेरिकेचे माजी अध्यक्ष डोनाल्ड ट्रम्प यांच्याशी संबंधित एक विस्तृत विश्लेषण प्रसिद्ध करण्यात आले आहे. या लेखात इटलीतील ट्रम्प समर्थकांचा विरोधाभास स्पष्ट केला गेला आहे. लेखात असे नमूद करण्यात आले आहे की, “संस्कृती रद्द करण्याच्या विरोधात आवाज उठवणारे लोक अमेरिकेतील त्यांच्या आदर्श नेत्याचे हुकूमशाही धोरण स्वीकारतात का?”
याशिवाय, ‘पुतिन: १० विश्वासघात’ या विशेष लेखात रशियाचे अध्यक्ष व्लादिमीर पुतिन यांनी मागील २० वर्षांत दिलेली खोटी आश्वासने आणि मोडलेले करार यावर सखोल प्रकाश टाकण्यात आला आहे.
तसेच, इटलीच्या अर्थव्यवस्थेविषयीच्या एका अहवालात राष्ट्रीय सांख्यिकी संस्था “इटालियन नॅशनल इन्स्टिट्यूट ऑफ स्टॅटिस्टिक्स” च्या ताज्या अहवालाचा संदर्भ देण्यात आला आहे. या अहवालानुसार, सुमारे ७,५०,००० कर्मचाऱ्यांच्या पगारात वाढ झाली असून, आयकर सुधारणा धोरणाचा हा सकारात्मक परिणाम असल्याचे नमूद केले आहे. दुसऱ्या पानावर, युरोपातील तरुणांमध्ये स्थिर नातेसंबंधांपासून दूर जाण्याची वाढती प्रवृत्ती यासंबंधी एक विशेष लेख प्रकाशित करण्यात आला आहे.
या संपूर्ण अंकामध्ये फक्त एआयने लिहिलेले लेख आहेत. कोणत्याही लेखात थेट मानवी उद्धरण आढळत नाहीत. लेखनशैली सरळ, स्पष्ट आणि अचूक असून कोणत्याही व्याकरणाच्या त्रुटी आढळल्या नाहीत.
या विशेष अंकाच्या शेवटच्या पानावर वाचकांकडून संपादकांना पाठवलेली पत्रेदेखील एआयनेच तयार केली आहेत.
एका पत्रात एका वाचकाने विचारले की, “भविष्यात एआयमुळे मानव निरुपयोगी ठरेल का?” यावर एआयने दिलेल्या उत्तरात म्हटले आहे, “एआय ही एक महान नवोपक्रम आहे, परंतु ती अजूनही साखर चुकल्याशिवाय कॉफी कशी मागवायची हे शिकलेली नाही!”
संपादक क्लॉडिओ सेरासा यांनी सांगितले की, ‘इल फोग्लिओ एआय’ हे केवळ प्रयोगात्मक व्यासपीठ असले तरी, पत्रकारितेच्या भविष्यासाठी हे अत्यंत महत्त्वाचे ठरणार आहे.
“या प्रयोगातून एआय प्रत्यक्ष व्यवहारात कसे कार्य करू शकते, हे समजून घेण्यास मदत होईल. भविष्यात पत्रकारिता कोणत्या दिशेने जाणार आणि पत्रकारांची भूमिका काय राहणार, यावर विचार करण्याची गरज आहे,” असेही त्यांनी नमूद केले.
‘इल फोग्लिओ’ च्या या उपक्रमामुळे एआय तंत्रज्ञान पत्रकारितेच्या भविष्यासाठी किती उपयुक्त किंवा घातक ठरू शकते, यावर व्यापक चर्चा सुरु होण्याची शक्यता आहे.
कृत्रिम बुद्धिमत्ता संपूर्ण वृत्तपत्र तयार करू शकते, हे दाखवून या प्रयोगाने एक नवीन पर्व उघडले आहे. मात्र, यामुळे मानवी पत्रकारितेवर होणारा परिणाम, नैतिक प्रश्न आणि माहितीच्या विश्वासार्हतेबाबत नवे प्रश्न निर्माण झाले आहेत.
यामुळे भविष्यात पत्रकारांनी आणि वाचकांनी या बदलत्या तंत्रज्ञानाचा कसा स्वीकार करावा, हे निश्चित करणे आवश्यक ठरणार आहे.
इटलीतील प्रसिद्ध दैनिक ‘इल फोग्लिओ’ ने जगातील पहिल्या संपूर्णपणे कृत्रिम बुद्धिमत्तेने (AI) तयार केलेल्या वृत्तपत्राची आवृत्ती प्रकाशित केली असल्याचा दावा केला आहे. हा उपक्रम एक महत्त्वपूर्ण प्रयोग म्हणून सादर केला गेला असून, पत्रकारितेवर आणि दैनंदिन जीवनावर एआय तंत्रज्ञानाचा प्रभाव कसा पडतो, याचा अभ्यास करण्याचा त्याचा उद्देश आहे.
‘इल फोग्लिओ’ या उदारमतवादी वृत्तपत्राने महिनाभर चालणाऱ्या एका विशेष प्रयोगांतर्गत ‘इल फोग्लिओ एआय’ या चार पानांच्या विशेष आवृत्तीची निर्मिती केली आहे. ही आवृत्ती वृत्तपत्राच्या नियमित ब्रॉडशीटमध्ये समाविष्ट करण्यात आली असून, मंगळवारपासून ती वृत्तपत्र विक्रेत्यांकडे तसेच ऑनलाइन स्वरूपात वाचकांसाठी उपलब्ध आहे.
या अभिनव उपक्रमाबाबत बोलताना वृत्तपत्राचे संपादक क्लॉडिओ सेरासा यांनी स्पष्ट केले की, “हे जगातील पहिले असे वृत्तपत्र असेल, जे पूर्णपणे एआयच्या सहाय्याने तयार करण्यात आले आहे.” या विशेष आवृत्तीतील लेख, मथळे, उपशीर्षके आणि विडंबनात्मक मजकूर हे सर्व फक्त कृत्रिम बुद्धिमत्तेने लिहिलेले आहेत. या प्रयोगामध्ये मानवी पत्रकारांची भूमिका केवळ एआयला प्रश्न विचारणे आणि त्याच्या उत्तरांचे परीक्षण करणे एवढीच मर्यादित राहणार आहे, असेही सेरासा यांनी सांगितले.
गेल्या काही वर्षांमध्ये अनेक आंतरराष्ट्रीय वृत्तसंस्थांनी पत्रकारितेत एआयच्या वापराबाबत विविध प्रयोग सुरू केले आहेत. काही दिवसांपूर्वी ‘द गार्डियन’ या ब्रिटिश वृत्तपत्रानेही बीबीसी न्यूजच्या वैयक्तिकृत कंटेंटसाठी एआयचा वापर होणार असल्याचे वृत्त दिले होते.
‘इल फोग्लिओ एआय’ या विशेष आवृत्तीतील प्रमुख लेखांमध्ये अमेरिकेचे माजी अध्यक्ष डोनाल्ड ट्रम्प यांच्याशी संबंधित एक विस्तृत विश्लेषण प्रसिद्ध करण्यात आले आहे. या लेखात इटलीतील ट्रम्प समर्थकांचा विरोधाभास स्पष्ट केला गेला आहे. लेखात असे नमूद करण्यात आले आहे की, “संस्कृती रद्द करण्याच्या विरोधात आवाज उठवणारे लोक अमेरिकेतील त्यांच्या आदर्श नेत्याचे हुकूमशाही धोरण स्वीकारतात का?”
याशिवाय, ‘पुतिन: १० विश्वासघात’ या विशेष लेखात रशियाचे अध्यक्ष व्लादिमीर पुतिन यांनी मागील २० वर्षांत दिलेली खोटी आश्वासने आणि मोडलेले करार यावर सखोल प्रकाश टाकण्यात आला आहे.
तसेच, इटलीच्या अर्थव्यवस्थेविषयीच्या एका अहवालात राष्ट्रीय सांख्यिकी संस्था “इटालियन नॅशनल इन्स्टिट्यूट ऑफ स्टॅटिस्टिक्स” च्या ताज्या अहवालाचा संदर्भ देण्यात आला आहे. या अहवालानुसार, सुमारे ७,५०,००० कर्मचाऱ्यांच्या पगारात वाढ झाली असून, आयकर सुधारणा धोरणाचा हा सकारात्मक परिणाम असल्याचे नमूद केले आहे. दुसऱ्या पानावर, युरोपातील तरुणांमध्ये स्थिर नातेसंबंधांपासून दूर जाण्याची वाढती प्रवृत्ती यासंबंधी एक विशेष लेख प्रकाशित करण्यात आला आहे.
या संपूर्ण अंकामध्ये फक्त एआयने लिहिलेले लेख आहेत. कोणत्याही लेखात थेट मानवी उद्धरण आढळत नाहीत. लेखनशैली सरळ, स्पष्ट आणि अचूक असून कोणत्याही व्याकरणाच्या त्रुटी आढळल्या नाहीत.
या विशेष अंकाच्या शेवटच्या पानावर वाचकांकडून संपादकांना पाठवलेली पत्रेदेखील एआयनेच तयार केली आहेत.
एका पत्रात एका वाचकाने विचारले की, “भविष्यात एआयमुळे मानव निरुपयोगी ठरेल का?” यावर एआयने दिलेल्या उत्तरात म्हटले आहे, “एआय ही एक महान नवोपक्रम आहे, परंतु ती अजूनही साखर चुकल्याशिवाय कॉफी कशी मागवायची हे शिकलेली नाही!”
संपादक क्लॉडिओ सेरासा यांनी सांगितले की, ‘इल फोग्लिओ एआय’ हे केवळ प्रयोगात्मक व्यासपीठ असले तरी, पत्रकारितेच्या भविष्यासाठी हे अत्यंत महत्त्वाचे ठरणार आहे.
“या प्रयोगातून एआय प्रत्यक्ष व्यवहारात कसे कार्य करू शकते, हे समजून घेण्यास मदत होईल. भविष्यात पत्रकारिता कोणत्या दिशेने जाणार आणि पत्रकारांची भूमिका काय राहणार, यावर विचार करण्याची गरज आहे,” असेही त्यांनी नमूद केले.
‘इल फोग्लिओ’ च्या या उपक्रमामुळे एआय तंत्रज्ञान पत्रकारितेच्या भविष्यासाठी किती उपयुक्त किंवा घातक ठरू शकते, यावर व्यापक चर्चा सुरु होण्याची शक्यता आहे.
कृत्रिम बुद्धिमत्ता संपूर्ण वृत्तपत्र तयार करू शकते, हे दाखवून या प्रयोगाने एक नवीन पर्व उघडले आहे. मात्र, यामुळे मानवी पत्रकारितेवर होणारा परिणाम, नैतिक प्रश्न आणि माहितीच्या विश्वासार्हतेबाबत नवे प्रश्न निर्माण झाले आहेत.
यामुळे भविष्यात पत्रकारांनी आणि वाचकांनी या बदलत्या तंत्रज्ञानाचा कसा स्वीकार करावा, हे निश्चित करणे आवश्यक ठरणार आहे.
Leave a Reply