भाजपमध्ये वाढते अंतर्गत मतभेद: कर्नाटक, उत्तर प्रदेशनंतर उत्तराखंडही गटबाजीच्या विळख्यात

भारतीय जनता पक्ष (भाजप) देशभरात आपला प्रभाव वाढवत असताना, पक्षातील अंतर्गत मतभेद आणि गटबाजीच्या घटना वारंवार समोर येत आहेत. कर्नाटक, उत्तर प्रदेश आणि आता उत्तराखंडमध्येही भाजपच्या संघटनात्मक शिस्तीला धक्का बसल्याचे स्पष्ट होत आहे.

उत्तराखंडमध्ये नुकताच एक मोठा वाद उफाळला आहे, जो पक्षासाठी मोठे आव्हान ठरू शकतो. माजी मुख्यमंत्री आणि सध्याचे लोकसभा खासदार त्रिवेंद्र सिंह रावत यांनी संसदेत राज्यात मोठ्या प्रमाणावर बेकायदेशीर खाणकाम सुरू असल्याचा आरोप केला. त्यांच्या या वक्तव्याने पक्षात मोठी खळबळ उडाली. रावत यांच्या या आरोपांवर उत्तराखंडचे खाण सचिव ब्रजेश संत यांनी अधिकृत स्पष्टीकरण दिले. मात्र, रावत यांनी यावरही आक्रमक पवित्रा घेत संत यांच्यावर टीका केली. विशेष म्हणजे, रावत यांनी “सिंह कुत्र्यांची शिकार करत नाही,” असे वक्तव्य केले, जे वादग्रस्त ठरले.

ही टिप्पणी जातीय असल्याचा आरोप करण्यात आला, कारण रावत ठाकूर समाजाचे, तर ब्रजेश संत दलित समाजाचे आहेत. हा वाद इतका वाढला की उत्तराखंड भारतीय प्रशासकीय सेवा असोसिएशननेही रावत यांच्या वक्तव्याचा निषेध केला. मुख्यमंत्री पुष्कर सिंह धामी यांनी या प्रकरणावर अधिकृत प्रतिक्रिया दिली नसली, तरी त्यांना अप्रत्यक्षपणे रावत यांचा पाठिंबा असल्याचे बोलले जात आहे.

उत्तराखंडमध्ये भाजपमधील गटबाजी नवीन नाही. २००७ पासून राज्याच्या मुख्यमंत्र्यांमध्ये सातत्याने बदल होत आले आहेत.

• २००७: मेजर जनरल (निवृत्त) बी. सी. खंडुरी यांची मुख्यमंत्रीपदी निवड, मात्र दोन वर्षांतच हटवले गेले.

• २००९: रमेश पोखरियाल निशंक मुख्यमंत्री झाले, पण दोन वर्षांत त्यांनाही पदावरून काढण्यात आले.

• २०१७: त्रिवेंद्र सिंह रावत मुख्यमंत्री झाले, मात्र चार वर्षांतच त्यांना हटवण्यात आले.

• २०२१: तीरथ सिंह रावत अवघ्या चार महिन्यांत पदावरून हटले आणि पुष्कर सिंह धामी यांची मुख्यमंत्री म्हणून निवड झाली.

• २०२२ विधानसभा निवडणुकीत धामी स्वतःच्या मतदारसंघातून पराभूत झाले, तरीही पक्षश्रेष्ठींनी त्यांना पुन्हा मुख्यमंत्रीपदी ठेवले.

उत्तर प्रदेशमध्येही भाजपमधील अंतर्गत संघर्ष वाढत आहे. अलीकडेच लोणीचे भाजप आमदार नंद किशोर गुर्जर यांनी सरकारविरोधात वक्तव्य केल्याने मुख्यमंत्री योगी आदित्यनाथ यांनी त्यांना कारणे दाखवा नोटीस बजावली. विशेष म्हणजे, गुर्जर हे उपमुख्यमंत्री केशव प्रसाद मौर्य यांचे निकटवर्ती मानले जातात. योगी आणि मौर्य यांच्यातील राजकीय स्पर्धेमुळे भाजप दोन गटांत विभागल्याची चर्चा आहे.

 

कर्नाटकमध्ये भाजपने अलीकडेच वरिष्ठ आमदार बसनगौडा पाटील यतनाल यांना पक्षातून हकालपट्टी केली. यतनाल यांनी माजी मुख्यमंत्री बी. एस. येडियुरप्पा आणि त्यांच्या पुत्र, भाजप प्रदेशाध्यक्ष बी. वाय. विजयेंद्र यांच्यावर टीका केली होती.

यतनाल यांनी आता स्वतंत्र पक्ष स्थापन करण्याची तयारी केली असून “हिंदूंचे रक्षण करण्यासाठी” नवीन संघटना उभारण्याचा विचार सुरू केला आहे. यामुळे कर्नाटकमध्ये भाजपसमोर नव्या आव्हानांची शक्यता निर्माण झाली आहे.

 

भाजप हा सध्या देशातील सर्वांत मोठा राजकीय पक्ष बनला आहे. मात्र, पक्षात विविध राजकीय गट आणि नेत्यांमधील मतभेद वाढत असल्याचे स्पष्ट दिसत आहे. इतर पक्षांतील नेत्यांना मोठ्या संख्येने सामावून घेतल्यामुळे, काही राज्यांमध्ये भाजपच्या गटबाजीला अधिक चालना मिळाली आहे. भाजपने आपल्या अंतर्गत मतभेद आणि गटबाजीवर नियंत्रण ठेवले नाही, तर येत्या २०२४ च्या लोकसभा निवडणुकांमध्ये पक्षासमोर मोठे संकट उभे राहू शकते.