तामिळनाडूच्या मदुराईत झालेल्या सीपीआय(M) च्या २४ व्या पार्टी कॉंग्रेसमध्ये मरियम धवाले यांच्या पॉलिटब्युरोमध्ये निवडीबद्दल विचारले असता, त्यांनी शांतपणे उत्तर दिलं. “महिला नेत्याच्या दृष्टीकोनातून, मी आणि माझ्यासारख्या इतर महिलांनी पार्टीत आणि तिच्या कार्यप्रणालीत लिंगाच्या बाबतीत एक ठोस दृष्टिकोन आणला आहे,” असं त्या म्हणाल्या. त्यांच्या बाजूला बसलेले त्यांचे पती आणि पॉलिटब्युरो सदस्य आशोक धवाले म्हणाले, ती महाराष्ट्रातील विद्यार्थ्यांच्या संघटनेची (SFI) पहिली महिला राज्य महासचिव होती. आशोक आणि मरियम हे आता सीपीआय(M) च्या पॉलिटब्युरोतील नवीन जोडपं आहेत, आणि त्यांच्या आयुष्याच्या प्रत्येक टप्प्यावर त्यांनी एकमेकांसोबत सक्रियतेची आणि विवाहाची नवी परिभाषा निर्माण केली आहे. ज्या वेळी ते पॉलिटब्युरोमध्ये दाखल होत आहेत, त्याच वेळी पार्टीतील दुसरे ऐतिहासिक जोडपं, प्रकाश आणि बिंदा करात, ७५ वर्षांच्या वयोमर्यादेच्या कारणास्तव पॉलिटब्युरोमधून निवृत्त झाले आहेत. तथापि, ते पार्टीच्या केंद्रीय समितीला विशेष निमंत्रित म्हणून संबद्ध राहतील.
आशोक धवाले, ७१ वर्षांचे, हे एक चिकित्सक आहेत आणि त्यांचं MBBS डिग्री आहे. त्यांचा सक्रियतेचा प्रवास १९७८ मध्ये सुरू झाला, जेव्हा ते मुंबई विद्यापीठात राजकीय शास्त्रात मास्टर डिग्री करत होते. १९८१ ते १९८९ दरम्यान ते SFIच्या महाराष्ट्र शाखेचे महासचिव होते, आणि त्यानंतर राष्ट्रीय उपाध्यक्ष म्हणून कार्य केले. मरियम बुटवाला यांनी १९७९ मध्ये मुंबईतील विल्सन कॉलेजमध्ये असताना SFI मध्ये प्रवेश केला. ६४ वर्षांच्या मरियमने १९८८ ते १९९४ दरम्यान SFIची राज्य महासचिव आणि अखिल भारतीय उपाध्यक्ष म्हणून काम केलं.
आशोक धवाले यांनी दि इंडियन एक्स्प्रेसला सांगितलं, “आमच्या नात्याची जडणघडण सक्रियतेतून झाली, आणि त्यानंतर प्रेम आलं.” मरियम म्हणाल्या, “हो, आम्हाला प्रचंड लवकर समजलं की पार्टीचं महत्त्व आहे आणि आम्ही आपलं जीवन त्याभोवतीच बांधलं. आशोक २०१७ मध्ये अखिल भारतीय किसान सभेचे राष्ट्रीय अध्यक्ष बनले, तर मरियम २०१६ मध्ये अखिल भारतीय महिला संघटनेच्या (AIDWA) राष्ट्रीय महासचिव म्हणून निवडल्या. दोघंही आजही या पदांवर कार्यरत आहेत. आशोक २०२२ मध्ये पॉलिटब्युरोमध्ये निवडले गेले, आणि मरियम आणि आशोक १९९४ मध्ये एका साध्या रजिस्टर्ड विवाह सोहळ्यात विवाहबद्ध झाले. मी हिंदू जन्मतः होतो आणि ती मुस्लिम, त्यामुळे आमचं विवाह एकपक्षीय धार्मिक जोडपं आहे. पण भगत सिंगच्या प्रमाणे, आम्ही दोघेही आता नास्तिक आहोत, असं आशोक म्हणाले. मरियम म्हणाल्या, आम्ही धार्मिक कुटुंबातून आलो नाही, पण आमच्या कुटुंबांना धर्माचं महत्त्व होतं. पण आम्ही ठरवलं की आम्ही त्यात थांबणार नाही. पॉलिटब्युरोमध्ये, दोघेही स्वतंत्रपणे काम करतील, असं त्यांनी सांगितलं. “आम्ही एकमेकांच्या सहकार्याची अपेक्षा ठेवतो, पण आमचे स्वतंत्र विचार आहेत. त्यामुळे त्याचा पार्टीच्या कार्यक्षमतेवर मोठा परिणाम होणार नाही,”आशोक धवाले म्हणाले.
जसकी त्यांनी आपल्या विद्यार्थीदशेतील आंदोलने स्वतंत्रपणे नेली, तसंच पॉलिटब्युरोमध्येही ते ‘कॉमरेड’ म्हणून काम करतील, असं मरियम म्हणाल्या. त्यांचा विश्वास आहे की, अशा जोडीदाराची साथ महत्त्वाची असते, जो तुमचं कार्य, तुमचं आदर्श आणि तुमचं उत्साह समजून घेतो. “कधी कधी मी लांब प्रवास करते, आणि नंतर तोही लांब जातो. पण जरी घरात खिचडी असली तरी, आम्ही ते काहीही तक्रार न करता व्यवस्थापित करतो,” असं मरियम म्हणाल्या. महिलांनी आपल्या जीवनसाथीची निवड करताना नेहमीच एकमेकांच्या समंजसतेला प्राधान्य द्यावं, असं मरियम म्हणाल्या.
Leave a Reply