पुरवठा वाढल्याने बाजारात दर घसरले; ग्राहक समाधानात, मात्र शेतकऱ्यांचे उत्पन्न घटले कोकणातील ‘सोन्यासारखा’ समजला जाणारा हापूस आंबा यंदा बाजारात मोठ्या प्रमाणावर दाखल झाला असून, त्यामुळे त्याच्या दरात लक्षणीय घसरण झाली आहे. पुण्याच्या मार्केट यार्डमध्ये आंब्याची विक्रमी आवक होत असल्यामुळे ग्राहकांना स्वस्तात आंबे मिळत आहेत. मात्र या घसरणीचा थेट फटका कोकणातील शेतकऱ्यांच्या उत्पन्नावर बसला असून, त्यांच्यासमोर आर्थिक अडचणी उभ्या ठाकल्या आहेत.
रत्नागिरी, देवगड, मालवण, कणकवली, वेंगुर्ला, सावंतवाडी आणि काजीरगाव या भागांतून मोठ्या प्रमाणात हापूस आंबा पुण्यात दाखल होत आहे. मात्र यंदा हवामानातील अनिश्चिततेमुळे आंब्याचे उत्पादन तुलनेने कमी झाले आहे. डिसेंबर-जानेवारीत अपेक्षित थंडी न पडणे, त्यानंतर आलेली उष्ण वारे आणि मार्च-एप्रिलमधील अवकाळी पावसामुळे झाडांवरील फुलं गळून पडली. त्यामुळे फळांचा गोडवा आणि सुगंध दोन्ही कमी झाले आहेत.
पुणे कृषी उत्पन्न बाजार समितीच्या माहितीनुसार, १४ एप्रिल रोजी जवळपास ६,००० ते ६,५०० पेट्या हापूस आंब्याच्या आवक झाली, जी मागील आठवड्याच्या तुलनेत दुप्पट होती. सध्या ४ ते ८ डझन आंब्यांच्या पेट्यांचे दर १,८०० ते ४,८०० रुपये इतके आहेत. पुरवठा अधिक आणि मागणी तुलनेत कमी असल्यामुळे हापूसच्या दरात २५-३० टक्के घट झाली आहे. किरकोळ बाजारात डझनभर हापूस आंबे ३०० ते ५०० रुपयांत विकले जात आहेत, जे मागील वर्षीच्या तुलनेत खूपच कमी आहेत.
दर घसरणीमुळे शेतकऱ्यांना त्यांच्या उत्पादन खर्चाची भरपाई करणे कठीण झाले आहे. अनेक भागांत प्रति पेटी दर १,८०० रुपयांपर्यंत घसरल्यामुळे तो ब्रेक-इव्हन बिंदूपेक्षा खालचा आहे. शेतकऱ्यांना ना सरकारी हस्तक्षेप आहे, ना NAFEDसारख्या संस्थांचा आधार. त्यामुळे दर स्थिर ठेवणे आव्हानात्मक ठरत आहे.
मराठा आडतदार संघटनेतील एका व्यापाऱ्याने सांगितले की, “गेल्या महिन्याच्या तुलनेत आंब्याच्या दरात १,००० ते १,३०० रुपयांची घट झाली आहे. सध्या कच्च्या मालाचे दर १,६०० ते २,२०० रुपये असून, विक्रीयोग्य आंब्यांचे दर २,२०० ते ३,००० रुपये इतके आहेत. हे दर मागील वर्षीच्या ३,५०० ते ४,००० रुपयांपेक्षा बरेच कमी आहेत.” वाढत्या मागणीच्या पार्श्वभूमीवर काही व्यापारी कॅल्शियम कार्बाइड किंवा इथेफॉन वापरून आंबे कृत्रिमरीत्या पिकवत असल्याचे समोर आले आहे. यामुळे आंब्याचा नैसर्गिक चव, सुगंध आणि पोत यावर विपरीत परिणाम होत असून, ग्राहकांची दिशाभूल होत आहे.
तज्ज्ञांनी खरा हापूस ओळखण्यासाठी सुगंध, मृदू त्वचा आणि कडांवरील पिवळसरपणा यावर लक्ष देण्याचा सल्ला दिला आहे. दर घसरले असले तरी पुण्यातील काही घाऊक विक्रेत्यांना बांगलादेश, मलेशिया आणि युएई येथून निर्यातीच्या मागण्या मिळू लागल्या आहेत. यामुळे प्रीमियम दर्जाच्या आंब्यांचे दर थोडेफार वाढण्याची शक्यता व्यक्त करण्यात येत आहे. बाजार विश्लेषकांच्या मते, २० मेपर्यंत हापूस आंब्याचा पुरवठा चांगल्या प्रमाणात सुरू राहील. त्यानंतर मात्र फळांच्या गुणवत्तेत घट होण्याची शक्यता आहे. त्यामुळे सध्या ग्राहकांना स्वस्त आंब्यांचा लाभ मिळत असला, तरी शेतकऱ्यांसाठी हा काळ अत्यंत संकटाचा ठरत आहे.
Leave a Reply