कॅनानास्किस (कॅनडा): भारत-पाकिस्तान संबंधांमध्ये अमेरिकेच्या कथित मध्यस्थीवरून निर्माण झालेल्या चर्चांना पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनी पूर्णविराम दिला आहे. ‘ऑपरेशन सिंदूर’ हे अमेरिकेच्या मध्यस्थीमुळे किंवा व्यापार कराराच्या प्रस्तावामुळे थांबले नसून, पाकिस्तानच्या विनंतीवरून तात्पुरते स्थगित करण्यात आले आहे, अशी स्पष्ट भूमिका पंतप्रधान मोदींनी अमेरिकेचे राष्ट्राध्यक्ष डोनाल्ड ट्रम्प यांच्यासमोर मांडली. कॅनडामधील कॅनानास्किस येथे झालेल्या या चर्चेदरम्यान, दोन्ही नेत्यांमध्ये दूरध्वनीवरून सुमारे ३५ मिनिटे सविस्तर संभाषण झाले.
अमेरिकेचे राष्ट्राध्यक्ष डोनाल्ड ट्रम्प यांनी यापूर्वी अनेकदा, भारत आणि पाकिस्तानमधील संघर्ष थांबवण्यात आपली महत्त्वाची भूमिका होती आणि त्यांच्याच मध्यस्थीमुळे शस्त्रसंधी झाली, असे दावे केले होते. या पार्श्वभूमीवर, पंतप्रधान मोदींनी ट्रम्प यांच्याशी थेट संवाद साधत अमेरिकेचा या प्रक्रियेत कोणताही संबंध नसल्याचे ठामपणे सांगितल्याने, हे संभाषण आंतरराष्ट्रीय राजकारणात अत्यंत महत्त्वाचे मानले जात आहे. भारताच्या परराष्ट्र धोरणात तिसऱ्या देशाची मध्यस्थी स्वीकारली जात नाही, या भूमिकेचा पुनरुच्चार यामुळे अधोरेखित झाला आहे.
ट्रम्प यांचा वारंवार दावा आणि भारताचा नकार
पंतप्रधान मोदींशी दूरध्वनीवर चर्चा झाल्यानंतर अवघ्या अर्ध्या तासातच, राष्ट्राध्यक्ष ट्रम्प यांनी पुन्हा एकदा भारत-पाकिस्तानमधील युद्ध आपणच थांबवल्याचा दावा केला. “भारत-पाकिस्तान यांच्यातील युद्ध मी थांबवले,” असे ट्रम्प यांनी बुधवारी पुनरुच्चारित केले. याचवेळी त्यांनी भारत-अमेरिकेतील व्यापार करार लवकरच होईल, असेही सूचित केले. विशेष म्हणजे, ट्रम्प यांनी यावेळी “मला पाकिस्तान खूप आवडतो,” असे विधानही केले, ज्यामुळे त्यांच्या भूमिकेबद्दल अनेक प्रश्न उपस्थित झाले आहेत.
या संदर्भात, भारताचे परराष्ट्र सचिव विक्रम मिस्री यांनी प्रसारमाध्यमांशी बोलताना भारताची पूर्वीचीच भूमिका स्पष्ट केली. “भारताने तिसऱ्या देशाची मध्यस्थी स्वीकारण्यास कधीही मान्यता दिलेली नाही,” असे मिस्री यांनी ठामपणे सांगितले. यामुळे, ट्रम्प यांच्या वारंवारच्या दाव्यांना भारताकडून अधिकृतपणे प्रत्युत्तर मिळाले आहे.
राजकीय आणि धोरणात्मक परिणाम
पंतप्रधान मोदींच्या या स्पष्टोक्तीमुळे भारत आणि पाकिस्तान यांच्यातील संबंधांमध्ये अमेरिकेच्या संभाव्य भूमिकेवर पडदा पडला आहे. भारताने नेहमीच द्विपक्षीय मुद्द्यांवर तिसऱ्या पक्षाच्या हस्तक्षेपाला विरोध केला आहे आणि या चर्चेतून भारताची ही भूमिका पुन्हा एकदा जागतिक पातळीवर अधोरेखित झाली आहे. ट्रम्प यांचे वारंवारचे दावे आणि भारताचा त्यांना दिलेला ठाम नकार यामुळे आंतरराष्ट्रीय राजकारणातील गुंतागुंत स्पष्ट होते. तसेच, अमेरिकेच्या राष्ट्राध्यक्षांनी पाकिस्तानबद्दल व्यक्त केलेली आपुलकी आणि भारत-अमेरिका व्यापार कराराचा उल्लेख, हे सर्व घटक भविष्यातील द्विपक्षीय आणि त्रिपक्षीय संबंधांवर कसा परिणाम करतात, हे पाहणे महत्त्वाचे ठरेल.
Leave a Reply