मुंबई बृहन्मुंबई महानगरपालिकेने (BMC) शुक्रवारी जाहीर केले की गोवंडी येथील वादग्रस्त जैव-कचरा प्रक्रिया प्रकल्प येत्या एका वर्षात रायगड जिल्ह्यात हलवला जाईल. हा प्रकल्प प्रदूषण आणि आरोग्यविषयक समस्यांमुळे रहिवाशांच्या विरोधाला सामोरा जात होता आणि उच्च न्यायालयाच्या आदेशानंतरही त्याच्या स्थलांतराला विलंब झाला होता.
देवनार डंपिंग ग्राउंडपासून अवघ्या २०० मीटर अंतरावर असलेला हा जैव-कचरा प्रक्रिया प्रकल्प वैद्यकीय आणि जैविक कचऱ्यावर प्रक्रिया करतो. स्थानिक रहिवाशांच्या मते, प्रकल्पातील इन्सिनरेटरमधून निघणाऱ्या धुरामुळे परिसरात मोठ्या प्रमाणावर प्रदूषण होते. यामुळे परिसरातील नागरिकांमध्ये श्वसनसंबंधी आजार, फुफ्फुसाचा कर्करोग आणि क्षयरोग यांचे प्रमाण वाढले आहे.
ऑक्टोबर २०२२ मध्ये, देवनारच्या रहिवाशांनी मुंबई उच्च न्यायालयात याचिका दाखल करून या प्रकल्पाच्या तात्काळ बंदीची मागणी केली होती. २०२३ मध्ये न्यायालयाने स्थलांतराचे आदेश दिले होते, मात्र प्रत्यक्ष अंमलबजावणी रखडली होती. बीएमसीने हा प्रकल्प रायगड जिल्ह्यातील जांभिवाडी येथे हलवण्याचा निर्णय घेतला आहे. प्रकल्प प्रवर्तक आणि संचालक अमित निलावर यांनी सांगितले की, “या जमिनीचा ताबा अद्याप मिळायचा आहे, मात्र या महिन्याच्या अखेरीस प्रक्रिया पूर्ण होईल. आवश्यक परवानग्या मिळाल्यानंतर ११ महिन्यांत स्थलांतर पूर्ण होईल.”
बीएमसीकडून SMS Envoclean Pvt. Ltd. या खासगी संस्थेमार्फत हा जैव-कचरा प्रक्रिया प्रकल्प चालवला जातो. स्थानिक नागरिकांच्या दीर्घकालीन मागणीनुसार आणि पर्यावरणविषयक धोके लक्षात घेऊन, महाराष्ट्र प्रदूषण नियंत्रण मंडळाकडे (MPCB) तात्काळ जागा हस्तांतरित करण्याची विनंती करण्यात आली आहे.
बीएमसीच्या एका अधिकाऱ्याने सांगितले की, “मुंबईत मोठ्या प्रमाणावर मोकळी जागा उपलब्ध नसल्याने हा प्रकल्प बाहेर हलवण्याची गरज आहे. यासाठी आम्ही MIDC किंवा राज्य सरकारकडून जमीन वाटपाची प्रतीक्षा करत आहोत.”
राष्ट्रीय हरित न्यायाधिकरण (NGT) समोर देवनार रहिवाशांनी मांडलेल्या अहवालानुसार, एम (पूर्व) वॉर्डमध्ये क्षयरोग, श्वसन आजार आणि फुफ्फुसाच्या कर्करोगाचे प्रमाण चिंताजनकरीत्या वाढले आहे. मे २०२२ पर्यंत दरवर्षी ४,५०० ते ५,००० नागरिकांना क्षयरोगाचे निदान होत होते, तर २०१३ पासून या आजारामुळे १,८७७ लोकांचा मृत्यू झाला आहे. बीएमसीच्या या निर्णयामुळे गोवंडी आणि देवनार परिसरातील नागरिकांना मोठा दिलासा मिळण्याची अपेक्षा आहे. जैव-कचरा प्रक्रिया प्रकल्प स्थलांतरित झाल्यानंतर पर्यावरण स्वच्छतेसह नागरिकांच्या आरोग्यावर सकारात्मक परिणाम होईल.
Leave a Reply