मुंबई : गुरुवारी राहुल गांधी सुधीर राजभर यांच्या स्टुडिओमध्ये दाखल झाले. तेथे डिझाइन ब्रँडबद्दल, पॉप स्टार रिहानाने त्यांच्या एका निर्मितीवर स्वतःला वेषधारण केलेल्या क्षणाची आठवण, डिसेंबर २०२४ मध्ये डिझाइन मियामीत जळलेल्या केशरी रंगाच्या फ्लॅप चेअरबद्दल तसेच लघु-स्तरीय लेदर उद्योगासमोरील आव्हानांबद्दल माहिती जाणून घेण्याची अपेक्षा होती. यानंतर त्यांनी आशियातील सर्वात मोठ्या झोपडपट्टीतील धारावीमधील राजभरच्या चामार स्टुडिओमध्ये लेदर लिफाफे तयार करण्याचा प्रयत्न केला.”त्यांनी आमच्या कामाचे कौतुक केले आणि आमच्या कलेला कसे पाठिंबा व प्रोत्साहन देता येईल हे जाणून घ्यायचे होते,” असे राजभर यांनी सांगितले, ज्यांच्या स्टुडिओमध्ये दलित समुदायातील चामड्याचे कामगार कार्यरत आहेत. राजभरचे सहकारी राहुल गोरे यांनी पुढे स्पष्ट केले, “त्यांनी विचारले की आपण आमचा स्टुडिओ कसा विकसित केला आहे आणि आम्ही आमची उत्पादने कशी तयार करतो.” काँग्रेस नेते आणि लोकसभेतील विरोधी पक्षनेते गांधी म्हणाले, “चमार स्टुडिओचे यश हे अधोरेखित करते की पारंपारिक कारागीर आणि आधुनिक उद्योजकता एकत्र कार्य करू शकतात, ज्यामुळे कुशल कारागीरांना त्यांच्या हस्तकलेच्या यशाचा भाग मिळतो.” ते पुढे म्हणाले, “आज धारावीमध्ये सुधीर आणि त्यांच्या टीमसोबत काम करताना मी विविध क्षेत्रातील कुशल कामगारांना प्रोत्साहित करणाऱ्या समावेशक उत्पादन नेटवर्कचे महत्त्व अधोरेखित केले आहे.”
झोपडपट्टीच्या पुनर्विकासासंबंधी उपस्थित प्रश्नांची जाणीव नसल्यामुळे किंवा कदाचित त्या प्रश्नांमुळेच गांधीजींनी धारावीत दोन तासांपेक्षा जास्त वेळ घालवला. या ६०० एकरांवर पसरलेल्या परिसरात असंख्य लघु उद्योग, विशेषतः चामड्याच्या कार्यशाळा, आढळतात. धारावी पुनर्विकास योजनेमुळे परिसराचा सामाजिक आणि सांस्कृतिक स्वरूप उध्वस्त होण्याची, तसेच रहिवाशांना जागेवर किंवा शहराच्या दूरच्या भागात स्थलांतरित करण्याची भीती व्यक्त करण्यात येत आहे. गांधीजींची भेट अधिक खास ठरली कारण त्यांनी कारागीरांशी थेट संवाद साधला आणि त्यांच्या कार्यशाळांना भेट दिली. प्रस्थानापूर्वी त्यांनी काही स्थानिकांशी चर्चा केली आणि एका आठ वर्षांच्या मुलीसोबत तिच्या विनंतीनुसार फोटो घेतला. गांधीजींसोबत काँग्रेस नेते देखील उपस्थित होते, ज्यात मुंबई काँग्रेस अध्यक्षा वर्षा गायकवाड यांचा समावेश होता. वर्षा गायकवाड २०२४ मध्ये मुंबई वायव्येकडील खासदार होण्यापूर्वी धारावीच्या आमदार म्हणून कार्यरत होत्या.
धारावीच्या पुनर्विकास योजनेमुळे अदानी समूहाला विरोधाचा सामना करावा लागत आहे. रहिवासी आणि व्यावसायिक प्रतिष्ठानांचे सर्वेक्षण सुरु असून, डीआरपी मास्टर प्लॅन काही महिन्यांत तयार होण्याची अपेक्षा आहे. या ६०० एकरांपैकी २९६ एकर पुनर्विकासासाठी राखीव ठेवण्यात आले आहेत. जानेवारी २०२४ मध्ये, नवभारत मेगा डेव्हलपर्स प्रायव्हेट लिमिटेड (एनएमडीपीएल) – महाराष्ट्र सरकार आणि अदानी ग्रुप यांच्या संयुक्त उपक्रमाने – महत्वाकांक्षी डीआरपीचे नेतृत्व करण्यासाठी प्रसिद्ध वास्तुविशारद हाफिज कॉन्ट्रॅक्टर यांची नियुक्ती केली गेली. या योजनेचे उद्दिष्ट ०.७ दशलक्ष रहिवाशांचे पुनर्वसन करणे आहे.
हा मास्टर प्लॅन प्रस्तावित पुनर्वसनासाठी एक रोडमॅप म्हणून काम करेल ज्यामध्ये परिसरातील आणि बाहेरील निवासी, व्यावसायिक आणि औद्योगिक जागांचे एकत्रीकरण केले जाईल. स्थानिकांनी या प्रकल्पाच्या विरोधात तीव्र प्रतिक्रिया दिली आहे कारण त्यांनी स्थानिक पुनर्वसनाची मागणी केली आहे. पात्र रहिवाशांना त्यांच्या मालकीच्या सदनिका कितीही असोत, एक पुनर्वसन युनिट प्रदान केले जाईल. हे युनिट्स ३५० चौरस फूट आकाराचे असतील, जे मुंबईतील इतर झोपडपट्टी पुनर्विकास प्रकल्पांमधील ३०० चौरस फूटाच्या युनिट्सपेक्षा सुधारित आहे. धारावीतील पुनर्वसनासाठी अपात्र ठरवलेल्या रहिवाशांना भाड्याने खरेदी व्यवस्थेअंतर्गत क्षेत्राबाहेरील भाड्याने घेतलेल्या गृहनिर्माण संकुलांमध्ये स्थलांतरित केले जाणार आहे. गांधी एक दिवसाच्या मुंबई दौऱ्यात होते; ते शुक्रवारी लवकर अहमदाबादला रवाना होतील.
Leave a Reply